کیمیای سلامت

کیمیای سلامت


دکتر مسعود کیمیاگر می گوید وقتی غذا می خورید ۹ نکته یادتان باشد





در یک میهمانی رسمی، سر میز شام، نشسته اید و غذا با آداب تمام، دارد سرو می شود و می توانید غذا خوردن را شروع کنید اما خوب می دانید که غذا خوردن هم آدابی دارد و با رعایت آنها میزبان و سایر میهمان ها نکات زیادی را درباره شخصیت شما متوجه می شوند. بعضی از این آداب فقط به عنوان آداب معاشرت مطرح هستند ولی بعضی دیگر حتی در آموزه های دینی هم سفارش شده اند و ریشه در حفظ و ارتقای سلامت دارند....

اینکه این آداب و اصول چه هستند و حکمت هر کدام چیست، پرسشی است که با راهنمایی دکتر مسعود کیمیاگر، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی سعی کرده ایم به آنها پاسخ دهیم.

۱) برای خنک کردن غذا به آن فوت نکنید

خب، این کار قطعا منظره خوشایندی ندارد و در یک میهمانی رسمی شأن آدم را پایین می آورد. علاوه بر آن، دکتر کیمیاگر می گوید: «فوت کردن به غذا باعث می شود تا مقداری از آب دهان هم وارد غذا بشود. این موضوع به خصوص برای وقتی که ما غذا را برای فرد دیگری خنک می کنیم، مثلا مادری که برای غذا دادن به کودکش این کار را می کند، سلامت غذا را به خطر می اندازد.»

۲) با دهان پر حرف نزنید

برای رعایت این اصل شاید نیازی به استدلال زیاد نباشد. وقتی با دهان پر حرف می زنیم، نه تنها طرف مقابل حرف ما را درست و حسابی نمی فهمد، بلکه با صحنه بسیار بدی هم مواجه می شود که ممکن است پرتاب خرده های غذا به بیرون، زشتی آن را تشدید کند. به علاوه، حتما می دانید که اصولا موقع خوردن غذا زیاد نباید حرف زد؛ چراکه باعث می شود هوای زیادی وارد معده تان شده و هضم غذا را با مشکل مواجه کند.

۳) قبل از چشیدن غذا به آن نمک نزنید

این کار نوعی توهین به میزبان تلقی می شود. از کجا معلوم که نمک غذا به اندازه نباشد؟! بعضی از ما عادت داریم قبل از اینکه حتی غذا خوردن را شروع کنیم، نمکدان را برداشته و به غذا نمک بزنیم. این عادت قبل از هر چیز به ضرر خودمان تمام می شود؛ چون روزانه مقدار زیادی نمک اضافی وارد بدن خودمان می کنیم و ذایقه مان را به خوردن غذاهای شور عادت می دهیم. به این ترتیب، خطر ابتلا به فشار خون بالا را هم برای خودمان خریده ایم.

۴) به قاشق و چنگال تان دقت کنید

قبل از فرو بردن لقمه، قاشق یا چنگال را پر از غذا نکنید و به حالت آماده و منتظر نگه ندارید. با انجام چنین کاری افراد حاضر بر سر میز ممکن است احساس کنند شما در خوردن غذا عجله دارید. به علاوه، این عادت موجب پرخوری و دریافت کالری بیش از نیاز روزانه هم می شود.

۵) آرام غذا بخورید

آرامش در غذا خوردن یکی از آن توصیه هایی است که فقط به آداب معاشرت مربوط نمی شود، بلکه از توصیه های دینی ما هم به شمار می آید. در اسلام توصیه شده که لقمه های کوچک بردارید و آرام غذا بخورید. این کار علاوه بر وقار و متانتی که از شما به نمایش می گذارد، یک دلیل کاملا علمی هم دارد. دکتر کیمیاگر توضیح می دهد: «وقتی شروع به غذا خوردن می کنیم، معمولا ۲۰ تا ۲۵ دقیقه طول می کشد تا پیام لازم به مغز برسد و مغز دستور سیری بدهد. افرادی که با سرعت غذا می خورند، در واقع این مهلت را به بدنشان نمی دهند. آنها در همین زمان، غذای بیشتری صرف می کنند تا کسانی که با آرامش غذا می خورند.»

۶) غذا را خوب بجوید

شاید این توصیه هم ادامه همان توصیه قبلی (آرام غذا خوردن) باشد. دکتر کیمیاگر می گوید: «دستگاه گوارش مانند کارخانه ای است که غذا مواد اولیه آن است. خرد کردن غذا یکی از فرآیندهایی است که این کارخانه روی مواد اولیه انجام می دهد. هر قدر ما غذا را آماده تر و خردشده تر در اختیار دستگاه گوارش بگذاریم، کار آن را سبک تر و راحت تر کرده ایم. در حقیقت با جویدن و آسیاب کردن مواد غذایی، کار معده آسان تر می شود. به علاوه جویدن بیشتر باعث می شود تا غذا بهتر با بزاق مخلوط و هضم آن به بهترین نحو انجام شود.»

۷) اول سوپ بخورید؛ بعدا غذا

چرا همه جای دنیا سوپ را قبل از غذا می خورند؟! دکتر کیمیاگر می گوید: «دستگاه گوارش ما برای اینکه غذا را بپذیرد، نیاز دارد تا آرام آرام آماده شود. خوردن یک سوپ رقیق علاوه بر اینکه اشتهابرانگیز است، کمک می کند تا ترشح های دستگاه گوارش افزایش پیدا کند و معده ما برای پذیرفتن غذاهای جامد مهیا شود. غذا خوردن نباید با مواد سفت و سخت شروع شود، بلکه دستگاه گوارش برای شروع، به یک تحریک ملایم احتیاج دارد.»

۸) دسر را بعد از غذا بخورید

معمولا در مجالس رسمی بعد از غذا دسر صرف می شود. این دسر اغلب از مواد شیرین تشکیل می شود. بعضی افراد هم به خوردن یک خوراکی شیرین بعد از غذا عادت دارند و به خصوص بعد از غذاهای چرب اصطلاحا می گویند بدنشان شیرینی می طلبد. دکتر کیمیاگر توضیح جالبی در این باره دارد. او می گوید: «خوردن دسر بعد از غذا بیشتر جنبه روانی دارد تا علت علمی و فیزیولوژیک. این کار بیشتر برای تغییر ذایقه پس از غذا خوردن انجام می شود. درست است که در علم تغذیه گفته می شود چربی ها در بدن باید با آتش قندها بسوزند، ولی مقدار قندی که برای سوخت و ساز چربی ها لازم است از راه همان غذایی که می خو ریم به بدن می رسد.» از طرف دیگر، بعضی ها مخالف سرسخت خوردن دسر بعد از غذا هستند و معتقدند هر چیزی که بلافاصله بعد از غذا خورده شود، بیشتر از مواقع دیگر جذب می شود. دکتر کیمیاگر این موضوع را هم از نظر علمی مردود می داند و می گوید: «جذب همیشه اتفاق می افتد. تا وقتی کالری اضافی به بدن وارد بشود، جذب هم صورت می گیرد؛ مگر اینکه ماهیت غذایی که می خوریم به گونه ای باشد که جذب کامل نداشته باشد و فقط بخشی از آن جذب بشود؛ مثل موادی که فیبر دارند.»

۹) همراه غذا کمی آب بنوشید

بسیاری از ما این توصیه را شنیده ایم که همراه غذا نباید آب خورد. ولی این توصیه تا چه حد علمی است؟ توضیح جالب دکتر کیمیاگر را در پاسخ به این سوال بخوانید: «بعضی از مردم معتقدند خوردن آب همراه غذا باعث می شود تا شیره معده رقیق شود. در این باره باید گفت دستگاه گوارش ما روزانه دو و نیم لیتر ترشح دارد. اتفاقا رقیق شدن این ترشحات با خوردن کمی آب چندان هم بد نیست و به آغشته شدن بهتر مواد غذایی با شیره های گوارشی و هضم بهتر غذا کمک می کند؛ به شرطی که در خوردن آب زیاده روی نکنید و حداکثر یک تا یک و نیم لیوان آب با غذا بنوشید.»

شاید بد نباشد در پایان به برخی از آدابی اشاره کنیم که صرفا نشانه عوامل ظاهری تشخص شما هستند؛ از جمله اینکه اگر حین غذا مشغول صحبت شدید، از قاشق و چنگال یا کارد برای اشاره به طرف مقابل استفاده نکنید و موقع حرف زدن، آنها را تکان ندهید. وقتی غذا خوردن تان تمام شد، قاشق و چنگال یا کارد و چنگال را جفت کنید و داخل بشقاب قرار دهید. در ضمن، بشقاب غذای تمام شده را از جای خودش به دورتر هُل ندهید و بگذارید مقابل تان باقی بماند.


دکتر آذین محبی نژاد


روزنامه سلامت ( www.salamat.ir )